شرکت‌های هواپیمایی از صنایعی هستند که با توجه به بحران کرونا ضربه‌های اقتصادی زیادی خوردند. در طی محدودیت‌هایی که کرونا با خود به همراه داشت بسیاری از پروازها لغو شدند و همچنین از سوی مراجع دولتی به آن ها این طور دستور داده شد که نهایت تا ۶۰% از ظرفیت خود را می‌توانند در هر سفر مورد استفاده قرار بدهند. دولت به منظور جبران ضربات وارد شده به ایرلاین ها و شرکت های هواپیمایی تصمیم گرفت تا تحت نظارت ستاد مقابله با کرونا در مورد مشمول یا مشمول نبودن ایرلاین ها برای دریافت ارز دولتی به بحث بنشیند. در ادامه این متن در مورد نتایج این گفت‌وگوها و نحوه دریافت ارز نیمایی از صرافی‌ها صحبت خواهیم کرد.
پشت پرده پرداخت ارز دولتی به ایرلاین‌ها
شاید برای شما این سؤال پیش بیاید که اصلاً چرا باید به ایرلاین‌ها ارزهای دولتی اختصاص پیدا کند؟ پیش از بحران کرونا ایرلاین‌ها در دسته فعالیت‌های اساسی و ضروری قرار نمی‌گرفتند و از این رو اصلاً صحبتی برای پرداخت ارز دولتی حداقل به شکل رسمی به آنها در میان نبود. اما با توجه به بحران کرونا و شرایط سخت گیرانه‌ای که برای فعالیت‌های ایرلاین‌ها مشابه آنچه گفت وضع شد، شرکت‌های هواپیمایی دست به افزایش قیمت بلیط‌های خود برای جبران خسارت‌هایشان زدند که این افزایش قیمت از سوی دولت غیرقانونی شناخته شد. برای برقراری عدالت در حق ایرلاین‌ها و جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت بلیط‌های هواپیما تصمیم بر این شد تا به ایرلاین‌ها ارز نیمایی اختصاص پیدا کند. البته بالا و پایین‌های مقدار ارز اختصاص یافته به آنها همچنان در حال بحث است و خبر رسمی‌ای در این باب منتشر نشده است اما طبق آخرین صحبت‌هایی که در میان بوده است مبلغی بالغ بر ۱۵۳ میلیون یورو ارز نیمایی قرار است به ایرلاین‌ها اختصاص پیدا کند. البته در میان این خبرها صحبت‌هایی نیز وجود دارد که حاکی از تکمیل پرداخت ارز نیمایی به ایرلاین هاست. خلاصه خبر اینکه بنا بر سیاست‌ها و شرایط جدید برای جلوگیری از افزایش نرخ بلیط‌های هواپیمایی فعلاً شرکت‌های هواپیمایی مجاز به دریافت ارز نیمایی هستند.
جزئیات ارز دولتی تعلق گرفته به ایرلاین‌ها
شرکت‌های هواپیمایی از دیگر اشخاص و شرکت‌هایی که ارز دولتی دریافت کرده‌اند مستثنی نیستند آنها نیز باید مانند سایر مشمولین تمامی معاملات خود با ارز نیمایی را درون سامانه نیما انجام دهند و همچنین نقل و انتقالات مربوط به این ارز را حتماً توسط صرافی‌های تأیید شده و معرفی شده پیش ببرند. نکته‌ای که در خصوص این تخصیص ارز دولتی وجود دارد این است که تنها ایرلاین‌های ایرانی در خطوط پرواز داخلی مشمول دریافت ارز نیمایی هستند و ایرلاین‌هایی که در خطوط خارجی فعالیت می‌کنند به دلیل مسائلی مانند جلوگیری از خروج بی رویه ارز از کشور مشمول دریافت ارزهای دولتی نمی‌شوند و شاید به همین دلیل است که در طی این چند وقت اخیر شاهد افزایش قیمت بلیط‌های پرواز خارجی بوده‌ایم.
یک قضیه سابقه دار
ممکن است برخی بر این باور باشند که امسال اولین سالی است که ایرلاین‌های ارزهای دولتی را دریافت کرده‌اند اما جالب است بدانید در سال گذشته با وجود اینکه شرکت‌های هواپیمایی جایی در لیست واجدین شرایط دریافت ارز نداشتند به آنها ارز نیمایی تعلق گرفت. به طور کلی ایرلاین‌ها همیشه خدمات بسیاری از سوی دولت دریافت می‌کنند اما همچنان دست به تهدیدات علیه دولت می‌زنند. تا پیش از این ایرلاین‌ها در کنار انواع ارزهای دولتی، سوخت رایگان و یا تسهیلات منع مالیاتی و تخفیف مالیاتی نیز دریافت می‌کردند با این وجود تخفیف یا کاهش قیمتی در خصوص بلیط‌های آنها مشاهده نمی‌شد.
تلاش برای مدیریت
دولت برای تأمین ارزهای دولتی بودجه هنگفتی را صرف می‌کند. حال اگر نظارت‌ها بر روی استفاده و خرج ارزهای دولتی به خوبی صورت نگیرد آنگاه این بودجه عظیم اتلاف یافته است. دولت با به کارگیری راهکارهای بسیار و سخت گیرانه تلاش کرده است تا هرچه بیشتر معاملات ارز دولتی را مدیریت کند اما همچنان قانون شکنان راهی برای فرار پیدا می‌کنند. با وجود محدودیت انتقال و انجام معاملات ارز دولتی و ارز نیمایی در سامانه‌های ویژه مانند سامانه نیما و همچنین صرافی‌های مشخص شده و حتی ثبت کامل معاملات ارزی کشور در سناریت، باز هم ما شاهد هدررفتن ارز دولتی در صنایع و واردات نامربوط و غیر ضروری هستیم. وجود همچین نقص‌های مدیریتی سبب می‌شود تا سرمایه کافی برای بخش‌های ضروری‌ای همچون دارو و بذرها و سموم و کودهای کشاورزی باقی نماند و کشور از هدف اصلی ایجاد ارزهای دولتی دور و دورتر شود.
جمع بندی
ایرلاین‌ها، شرکت‌هایی هستند که همیشه به نوعی مشمول دریافت ارزهای دولتی و ارز نیمایی بوده‌اند و در کنار این امتیازات آیتم‌های بسیار دیگری دریافت کرده‌اند. امسال نیز با توجه به بحران کرونا ارز هنگفتی به ایرلاین‌ها اختصاص یافته است به امید اینکه این کار مانع از افزایش قیمت بلیط‌های هواپیمایی شود. البته این تخصیص ارز نیمایی مختص به شرکت‌های هواپیمایی داخلی است که تنها پروازهایی در خطوط داخلی کشور دارند. ارزهای دولتی با دلایلی مانند مانع شدن از برون رفت ارز از کشور به ایرلاین‌های فعال در خطوط خارجی تعلق نگرفت. امید است که نظارت‌ها و سیاست‌های به کار رفته در خصوص ارزهای دولتی سخت گیرانه و هوشمندانه باشند.
