اگر به اقتصاد و کارهای اقتصادی علاقمند باشید حتما واژه “ارز نیمایی” زیاد به گوشتان خورده است. این واژه مخفف “نظام یکپارچه معاملات ارزی” است. این سیستم با هدف ساماندهی بازار ارز در زمینه تجارت و صادرات و واردات شروع به کار کرد. این نوشته به موضوع ارز و آرشیو قیمت ارز نیمایی و مطالبی در این خصوص می پردازد.
قیمت ارز چگونه تعیین می شود؟
در ابتدا بهتر است به واژه ارز و قیمت آن بپردازیم. ارز به پول، چک یا حواله ای می گویند که در معاملات خارجی به منظور پرداخت ها استفاده می شود و منظور از قیمت یورو و دلار یا نرخ ارز ارزش برابری یک واحد پول خارجی به پول داخلی است. به عبارت دیگر هنگامی که گفته می شود نرخ ارز خارجی مثلا ۱۰۰۰۰ تومان است، یعنی مقدار ۱۰۰۰۰ تومان از واحد پول ملی برای به دست آوردن ۱ واحد پول خارجی باید پرداخت کرد.
ارز نیمایی چیست و چگونه به وجود آمد؟
همانطور که گفتیم، ارز نیمایی با هدف یکپارچه کردن و ساماندهی بازار ارز به وجود آمد. این موضوع مربوط به اردیبهشت ماه سال ۹۷ است که بانک مرکزی از این سامانه رو نمایی کرد. لزوم این نظام یکپارچه زمانی محسوس شد که شکاف عمیقی بین نرخ ارز دولتی و ارز آزاد به وجود آمد. این امر سبب به وجود آمدن نگرانی های زیادی برای تاجران و بازرگانان شد. این نگرانی ها موجب شد که روند توسعه این سیستم، سرعت فزاینده ای گرفته و نقش تاثیرگذاری بر روی نرخ ارز ایفا کند.
مزایا و عملکرد سیستم ارز نیمایی
اصلی ترین ویژگی نظام ارز نیمایی امنیت در معاملات است. این به آن معناست که خریداران و فروشندگان ارز یا همان عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان آن بتوانند به راحتی در خواست های خود را مبنی بر خرید و فروش ارز به صورت اینترنتی ثبت کنند. واسطه این معاملات، صرافی های مجاز موجود در سامانه نیما هستند.
معامله در این سامانه به این صورت انجام می شود که وارد کنندگان کالا و خدمات، نقش تقاضاکنندگان ارز و صادرکنندگان آن، نقش عرضه کنندگان را دارند. در این بین صرافی های بانکی و تضامنی به عنوان واسطه های مالی فرآیند خرید و فروش را تسهیل می کنند. نظام سیستم ارزی نیما بین سیستم های جامع تجارت و واحد تجارت برون مرزی به عنوان یک حلقه مفقوده قرار می گیرد.
رقابت سالم بین صرافی ها یکی دیگر از مزایای استفاده از نظام نیمایی است. به این معنی که نظام نیما، موجب می شود که تاجران به تعداد زیادی از صرافی های بانکی و تضامنی دسترسی پیدا کرده و این رقابت سالم را به وجود بیاورند.
عوامل اصلی سامانه ارز نیمایی
نظام نیما از چهار عامل اصلی تشکیل می شود که هر کدام نقش خاصی را ایفا می کنند. این عوامل بدین قرارند:
- وارد کننده کالا و خدمات
در این سیستم خریداران ارز جزء وارد کنندگان محسوب شده و نقش متقاضی را ایفا می کنند.
- صادر کننده کالا و خدمات
در این سامانه فروشندگان ارز جزء صادرکنندگان به شمار می روند و نقش عرضه کننده ارز را دارند. دولت هم به عنوان صادر کننده ارز جزء این دسته قرار می گیرد.
- واسطه
بانک ها و صرافی ها که وظیفه هدایت منابع را از عرضه کنندگان به واردکنندگان دارند. - سیاستگذار
این عامل وظیفه کنترل نرخ، دامنه آزادی نرخ، اولویت ها و سقف مصارف را بر اساس پیش بینی منابع و مصارف، دارد.
طریقه معامله در سامانه نیما
طریقه معامله در سیستم نیما به این صورت است که اگر شما به عنوان متقاضی ارز می خواهید از طریق این سیستم، ارز مورد نیاز خود را تامین کنید، باید به سیستم جامع تجارت وارد شده و درخواست تامین ارز کنید. این درخواست باید در قسمت سفارش های غیر بانکی ثبت شود. سفارش شما به این صورت وارد سیستم آنلاین نیما می شود؛ زیرا هماهنگی های لازم بین بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شده است.
به طور کلی دو روش برای تامین ارز وجود دارد. روش مرسوم قدیمی و روشی که توضیح دادیم. روش قدیمی که با وجود تحریم ها در حال حاضر امکان پذیر نیست به این صورت است که متقاضی با مراجعه به بانک درخواست تامین ارز می دهد. بانک مرکزی از طریق بانک های خارجی و کارگزاری های داخلی، پرداخت ارزی به فروشندگان خارجی را انجام می دهد. به این صورت تامین ارز انجام می شود.
مزیت روش جدید که از طریق سامانه ارز نیمایی انجام می شود، این است که در این روش تامین ارز بدون دخالت مستقیم سیستم بانکی انجام می شود. به عبارت دیگر در این روش صرافی های مجاز سامانه نیمایی به عنوان واسطه تامین ارز این امر را انجام می دهند.
نمودار قیمت ارز نیمایی
نمودار قیمت ارز نیمایی بیانگر این است که از ابتدای سال ۹۹ بازار شاهد افزایش قیمت ارز نیمایی و نزدیک شدن آن به قیمت دلار در بازار آزاد بوده است. نزدیک شدن این دو نرخ به نظر می رسد به دلیل بالا بردن انگیزه صادرکنندگان یا صرافی ها برای رفع تعهد ارزی است، که ارز خود را در بازار آزاد نفروشند. هر چه قیمت ارز نیمایی به ارز آزاد نزیک تر شود، این انگیزه بالاتر می رود. آرشیو قیمت ارز نیمایی این نوسانات را نشان می دهد.
