ارز نیمایی چند سالی است که از طرف بانک مرکزی رونمایی شده و تامین ارز در سامانه نیمایی برای برخی از کالاها مجاز شده است. سامانه ارز نیمایی که با هدف یکسان سازی ارز دولتی و آزاد به وجود آمده است، دارای مزایای متعددی است. این مقاله در خصوص کسانی که به آنها ارز نیمایی تعلق می گیرد و سامانه ارز نیمایی می پردازد.
ارز چیست و ارز نیمایی کدام است؟
ارز به هر نوع پول اعم از حواله، چک و اسکناس می گویند که در معاملات خارجی بابت پرداخت، به کار برده می شود. به عبارتی به همه پول های کشورهای خارجی ارز گفته می شود.
ارز در ایران دارای قیمت های مختلفی است که به آن نرخ یا قیمتِ ارز می گویند. یعنی در واقع نرخ ارز به مقداری از واحد پول کشور گفته می شود که برای به دست آوردن واحد پول کشور دیگر باید پرداخت کرد. معمولا نرخ ارز دولتی با ارز آزاد متفاوت است.
یکی دیگر از ارزهای موجود در کشور، ارز نیمایی است. واژه نیما مخفف عبارت “نظام یکپارچه معاملات ارزی” است و سامانه آن یکی از راه های تامین ارز است. تامین ارز نیما از طریق سامانه ارزی نیما صورت می گیرد. این سامانه که به منظور یکپارچه سازی ارزهای کشور در سال ۹۷ به وجود آمد، یکی از تحولات ارزی کشور در سال های اخیر است. تامین ارز در ایران علاوه بر بانکی، آزاد و ارز نیمایی به دو نوع دیگر نیز صورت می گیرد که در بخش بعدی به همه این موارد می پردازیم.
اقسام روش های تامین ارز
تامین ارز علاوه بر روش خریداری ارز از بانک مرکزی و بازار آزاد به سه روش دیگر هم امکان پذیر می باشد. این روش ها عبارتند از:
- ارز دولتی یا بانکی
این نوع ارز که پایین ترین قیمت را در کشور دارد (قیمت دلار) برای کالاهای اساسی اختصاص یافته است. این کالاهای وارداتی اساسی شامل دارو، تجهیزات پزشکی، دانه های روغنی، ذرت و غیره است که البته بسته به شرایط موجود ممکن است تغییر کند.
- ارز نیمایی سامانه نیما
- این نوع ارز که به ارز نیمایی معروف است در سامانه نیما تهیه می شود. در این نظام ارزی، صادرکننده و واردکننده به صورت اینترنتی و آنلاین اقدام به خرید و فروش ارز می کنند که البته باید گفت ارز نیمایی به برخی از کالاهای وارداتی مجاز تخصیص یافته است.
- ارز اشخاص
برخی از افراد خارج کشور مقداری از ارزهای خود را با تمایل در مسیر واردات کالا قرار می دهند. به مجموعه این ارزهای افراد، ارز اشخاص گفته می شود. در یک دروه زمانی محدودی این روش تامین ارز ممنوع شده بود ولی مجددا بانک مرکزی با بخشنامه ای آن را به رسمیت اعلام کرد.
- تامین ارز در برابر صادرات خود
روش تامین ارز از طریق واردات کالا در برابر صادرات خود یکی از روش های رایج است. در این روش، شخص صادرکننده کالا از ارز حاصل از صادرات خود برای واردات بهره می برد. این روش از زمان ابلاغ تا زمانی که به اجرا در آمد، پروسه طولانی طی کرد. چنانچه در یک دوره زمانی محل اختلاف متقاضی و بانک مرکزی بود.
- تامین ارز به روش واردات کالا در برابر صادرات دیگری
این نحوه تامین ارز به این صورت است که واردکننده کالا ارز خود را به صورت توافقی از صادرکننده دیگر خریداری می نماید. این روش هم مانند روش قبلی پروسه طولانی تا زمان اجرایی شدن طی کرد.
خرید و فروش در سامانه نیمایی
معامله یا خرید و فروش در نظام نیمایی به این طریق است: شما می توانید به عنوان متقاضی ارز وارد نظام نیمایی شده و ارز مورد نیاز خود را درخواست نمایید. برای این کار باید به سیستم جامع تجارت وارد شوید. درخواست ارز باید در بخش سفارش های غیربانکی ثبت شود. سفارش شما به این طریق وارد سیستم آنلاین نیما می شود؛ زیرا هماهنگی های لازم بین بانک مرکزی و وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) صورت گرفته است.
قبل از اینکه سامانه نیمایی به وجود بیاید، روش مراجعه حضوری به بانک، راهی برای تامین ارز بود. این روش به این صورت انجام می شد که متقاضی ارز با مراجعه حضوری به بانک، درخواست خود را مبنی بر تامین ارز اعلام می کرد. بانک مرکزی بعد از دریافت درخواست ارز، از طریق کارگزاری های داخلی و بانک های خارجی پرداخت ارزی را انجام می داد. اما با وجود تحریم ها این روش برای تامین ارز غیر ممکن می باشد. صرافی های مجاز در سامانه نیما تامین ارز را بدون دخالت مستقیم سیستم بانکی انجام می دهند و این برای سیستم نیما مزیت به حساب می آید.
چه کسانی می توانند ارز نیمایی دریافت کنند؟
برای بسیاری از تاجران و بازرگانان این سوال مطرح می شود که ارز نیمایی به چه کسانی اختصاص پیدا می کند؟ آیا برای کسب و کار و تجارت خود می توانم از ارز نیمایی استفاده کنم؟ در این بخش به پاسخ این گونه سوالات پرداخته می شود.
ارز نیمایی ( خرید یورو ) به کسانی که قصد واردات کالاهای مصرفی را دارند، اختصاص می یابد. قیمت این ارز به ریال است که کمتر از بازار آزاد قابل خریداری است. ارز حاصله از صادرات کالا بر اساس قیمت ارز نیما مطابق دستور بانک مرکزی به این اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت می گردد. نزدیکی نرخ ارز نیمایی به نرخ ارز بازار آزاد می تواند انگیزه بیشتری برای برخی از صادرکنندگان به ارائه ارز حاصل از صادرات خود به سامانه نیما باشد.
