شاید کلمه ارز به گوش شما هم آشنا باشد اما دقیقا فرق آن را با پول نمیدانید. اصلا به کدام پول ها ارز گفته می شود؟ ارز در واقع همان پول است اما تفاوتهای اساسی دارد که یادگیری این تفاوات ها به ما کمک می کند تا بیشتر با مسائل اقتصادی جهان آشنا شویم. ما عادت کرده ایم که تمام اسکناس ها و سکه های موجود در جهان را پول خطاب کنیم. اما در واقع پول فقط به وسیله های مبادلاتی گفته می شود که ارز ذاتی دارند و در هر جای جهان ارزششان یکی است. مثلا سکه هایی که از طلا، نقره و مس ساخته شده اند در هر جای جهان ارزش مساوی خواهند داشت. در نتیجه این پول هایی که به صورت اسکناس استفاده می شود پول نیست بلکه ارز است. امروزه معاملات ارزی در صرافی ها انجام می گیرد و چنان اهمیتی پیدا کرده است که بسیاری از کشور های جهان از جمله ایران سامانه های نظارتی مانند سناریت را برای نظارت بر مبادلات ارزی ایجاد کرده اند.
ارز به چه معناست؟
تمامی اسکناس های موجود در جهان ارز نامیده می شوند. ارز ها در واقع کاغذهای بی ارزشی هستند که به صورت قرار دادی توسط دولت ها به آن ها ارز داده می شود. این کاغذها خود بی ارز هستند اما توسط دولت ارز دار می شوند. این ارز ها به صورت قرار دادی به عنوان پول یک کشور به حساب می آِیند و مردم آن کشور نیز می پذیرند که از طریق این پول مبادلات کالا انجام شود. این ارز ها می توانند به عنوان سرمایه نیز ذخیره شوند. ارز یک واسطه مبادلاتی است که اکثر مردم فکر می کنند پول است. این برگه های بی ارزش مقیاس محاسباتی، قابل معاوضه و تقسیم پذیرند.
عواملی که بر نرخ ارز اثر می گذارند
میزان تبدیل ارز ها در کشورهای مختلف فاکتور سنجش سطح اقتصادی یک کشور است و و نشان دهنده ی ثبات اقتصادی است. به همین جهت هم دائما مورد نظارت و بررسی قرار می گیرد. ارزش یک ارز بستگی به میزان ورود و خروج آن از کشور دارد. وقتی در بازار جهانی تقاضا برای یک ارز بیشتر می شود ارزش آن ارز نیز بیشتر است. علت اینکه ارزش ارز دلاردر جهان بیش از دیگر ارزها است میزان استفاده از آن در اکثر معاملات جهانی است. عواملی که بر نرخ ارز کشورها اثر می گذارد متفاوت است. و ما در ادامه قصد داریم به برخی از این عوامل که باعث ارزشمند شدن یا کم بها تر شدن ارز می شود بپردازیم.
شاخص نسبت قیمت کالاها در واردات و صادرات
بهبود شاخص قیمت کالاهای صادراتی به وارداتی چنانچه بهتر شود باعث ارزشمند تر شدن پول آن کشور می شود. به عبارتی دیگر اگر مقدار سودی که از صادرات کالا بدست می آید از هزین های واردات بیشتر باشد ارزش پول آن کشور بیشتر می شود. چراکه با صادرات ارز بیشتر وارد کشور می شود و می تواند قیمت ارز استفاده شده برای مبادلات را کاهش دهد.
عملکرد اقتصادی و سیاسی
ثبات سیاسی یک کشور باعث افزایش ارزش ارز آن می شود. تقاضا برای ارز کشوری که از لحاظ سیاسی دچار آشفتگی های سیاسی است به طور قطع کمتر خواهد بود. در صورتی که کشور ثبات سیاسی بیشتر دارد میزان سرمایه گذاری های خارجی در آن کشور بیشتر می شود باعث بالا رفتن ارزش ارز آن کشور می شود.
نرخ تورم
نرخ تورم در داخل یک کشور باعث کاهش قیمت ارز آن در جهان می شود. وقتی که تورم کم باشد قیمت کالاها در کشور رشد کمتری دارد و ارزش ارز آن ها تغییر نمی کند. اما کشور هایی که تورم بالایی دارند بهای ارز آن ها به سرعت کم می شود. در واقع نرخ تورم و ارزش ارز یک کشور نسبت معکوس دارند و بالا رفتن هر کدام باعث کاهش دیگری است.
نرخ بهره
افزایش نرخ بهره در یک کشور باعث افزایش ارزش ارز آن کشور می شود. با بالا رفتن نرخ بهره سود بیشتری به بانک ها می رسد و این امر باعث جذب سرمایه خارجی و نرخ بیشتر تبدیل ارز خارجی به داخلی میشود.
مبادلات خرجی کشور
سطح درآمد حاصل از مبادلات بین کشوری باید بالا باشد تا ارزش ارز بیشتر شود. کاهش سطح مبادلات خارجی نشان دهنده بیشتر شدن میزان واردات به صادرات و خروج ارز از کشور است.
بدهی دولت
بدهی های دولت به ارگان های داخلی و یا به سایر کشور ها می تواند باعث کاهش نرخ ارز شود. وقتی دولت بدهی بالایی داشته باشد توان جذب سرمایه خارجی را ندارد و این باعث سقوط نرخ ارز خواهد شد.
رکود اقتصادی
رکود اقتصادی یک کشور یعنی کاهش توان خرید و فروش مردم آن، وقتی در یک کشور رکود اقتصادی اتفاق بیفتد سرمایه گذاران خارجی نیز هیچ علاقه ای به سرمایه گذاری در آن کشور نخواهند داشت. در نتیجه نرخ ارز آن کشور به نسبت سایر کشور کمتر خواهد شد.
سفته بازی
وقتی که اقتصاددانان احتمال دهند که قرار است ارزش پول یک کشور بیشتر شود به میزان بیشتر از آن تقاضا خواهند کرد تا ذخایر ارزی خود را بیشتر کنند. همانطور که قبلا هم گفته شد افزایش نرخ تقاضای یک ارز در بازار جهانی باعث افزایش نرخ ارز آن کشور می شود.
تا به حال به تمام اسکناس های موجود در کشور پول می گفتیم . اما در این مقاله متوجه شدیم که پول ارزش ذاتی دارد و از ماده با ارزشی ساخته می شود اما ارز به اسکناس هایی که از کاغذ ساخته شده و خود دولت ها به آن ارزش می دهند گفته می شود. میزان تبادلات این ارز در بین کشور ها برای انجام مبادلات و معاملات باعث افزایش ارزش آن می شود. کاهش یا افزایش نرخ یک ارز به میزان نرخ تبدیل آن ارز و تقاضای آن در بازار های معاملات جهانی بستگی دارد. در این میان تورم، نرخ بهره، بدهی دولت ها، سفته بازی، رکود اقتصادی، ثبات سیاسی، مبادلات خارجی کشو و در نهایت شاخص قیمت کالاهای وارداتی به صادراتی همگی می توانند رد نرخ و ارزش ارز یک کشور اثرگذار باشند.
