پول ایران، ریال، از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده تصمیم گرفت به طور یکجانبه از توافق هسته ای ایران در سال گذشته خارج شود، دچار کاهش شدید ارزش شده است. تورم و مجازات تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده عملاً ایران را از بیشتر اقتصاد جهانی جدا کرده است، و دولت را وادار کرده است که برای تامین ارز خارجی برای پرداخت کالاهای بشردوستانه تلاش کند که این موضوع زندگی مردم را به شدت تحت شعاع قرار داده است. از آنجایی که خرید این نوع کالاها نیازمند دانستن سه نوع ارز نیمایی، دولتی و آزاد است در ادامه این مطلب به بررسی این سه فاکتور خواهیم پرداخت.
انواع ارز موجود در بازار ایران
در حال حاضر ایران چندین نوع ارز با قیمت های متفاوت دارد که عبارتند از: ارز بازار آزاد، ارز دولتی و ارز اسمی.
ارز نیمایی چیست؟
نیما مخفف فارسی سیستم ارز آنلاین است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (CBI) در آوریل ۲۰۱۸ راه اندازی شد. به زبان ساده، این بازاری است که صادرکنندگان ایرانی می توانند درآمدهای ارزی خود را به ریال ایران بفروشند. نرخ ارز نیما ارزش ریال بالاتری نسبت به نرخ بازار آزاد دارد.
ارز نیمایی برای پرکردن شکاف بین ارز دولتی و ارز آزاد ایجاد شد. به عبارت ساده، سامانه نیما بازاری است که صادرکنندگان ایرانی می توانند درآمدهای ارزی خود را به ریال تبدیل کنند. همچنین تجار، بازرگانان و شرکت های تجاری می توانند از ارز نیمایی برای واردات کالا استفاده کنند. البته تخصیص نیم ارز به کالاها در اولویت است و به همه کالاها داده نمی شود.
ارز نیمایی فقط در حواله ها معامله می شود که به نوعی یک سیستم کالا اسلامی برای انتقال پول به مکان‌های دور است که خارج از سیستم بانکی رسمی عمل می‌کند. نحوه خرید ارز نیمایی زمانی مفید است که اکثر بانک‌های کشور به دلیل ایالات متحده از سیستم مالی جهانی قطع شده باشند.
در واکنش به تشدید بحران ارزی در آوریل ۲۰۱۸، دولت حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، به‌طور مصنوعی نرخ بازار آزاد را با نرخ رسمی ارز «یکسان‌سازی» کرد و اعلام کرد که استفاده از سایر نرخ‌ها خارج از این نرخ واحد، معادل قاچاق است. اما نرخ یکسان سازی مصنوعی به سرعت از بین رفت و دولت مجبور شد سایر نرخ‌های ارز را که در اقتصاد ایران بازی می‌کردند به رسمیت بشناسد.
ارز دولتی چیست؟
ارز دولتی ارزی است که توسط دولت در مرکز مبادلات ارزی عرضه می شود. دولت در مواردی مجبور به پرداخت ارز دولتی برای کاهش هزینه های تحمیل شده به شهروندان شد زیرا فشار تحریم ها شرایط را بسیار سخت کرده بود.
نرخ بازار آزاد
این نرخ همان چیزی است که دقیقا معادل ریالی یک دلار آمریکا را نشان میدهد. در دسترس ترین و رایج ترین نرخ در سراسر کشور، نرخ بازار آزاد در یک سال و نیم گذشته افزایش هزار درصدی داشته باشد.
طبقه بندی کالاها برای تخصیص ارز
همان طور که گفتیم، دولت به منظور اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز تاین کالاهای وارداتی را اولویت بندی کرده و با نرخ های متفاوتی آن ها را وارد می کند. این طبقه بندی طبق تصویب نامه به شرح زیر است:
اولویت اول– کالاهای اساسی: تامین ارز از محل درآمدهای ناشی از فروش نفت
اولویت دوم– مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای: تامین ارز از محل صادرات پتروشیمی، فولاد و مواد معدنی مانند مواد اولیه، ماشین الات خطوط تولید و … این کالاها با نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی تامین اعتبار می‌شوند.
اولویت سوم– کالاهای مصرفی: تامین ارز از صادرات کالاهایی که ملزم به ارایه ارز در سامانه نیما نیستند
گروه کالاهای مصرفی از محل درآمدهای ارزی حاصل از صادرات کالاهایی که ملزم به ارایه ارز در سامانه نیما نیستند، تامین ارز خواهند شد.
نحوه خرید ارز نیمایی
متقاضیان باید درخواست دریافت ارز اسمی خود را ثبت کنند و در صورت تخصیص ارز اسمی از صرافی ها یا صادرکنندگان مجاز برای تامین ارز مورد نیاز خود استفاده کنند. در نظام نیمه ارزی واردکنندگان کالا به عنوان متقاضی ارز و صادرکنندگان کالا و صرافی های دولتی به عنوان تامین کننده شناخته می شوند. یعنی صرافی های دولتی در سامانه نیما ارز را از صادرکنندگان می خرند و به واردکنندگان می فروشند. شایان ذکر است که نرخ ارز بر اساس عرضه و تقاضا شکل می گیرد و هر چه تقاضا بیشتر باشد، نرخ نیز افزایش می یابد.
برای یادگیری نحوه خرید ارز نیمایی مراحل زیر را دنبال کنید:
- ابتدا باید به سیستم ارتباطات تجاری مراجعه کنیدnity (https://www.ntsw.ir).
- سپس در قسمت سفارشات غیربانکی برای دریافت ارز مورد نیاز خود درخواست دهید.
- فرم های مربوط به اطلاعات شخصی، شماره حساب و آدرس را تکمیل کنید.
- پس از ثبت سفارش و انجام کارهای لازم بین بانک مرکزی و وزارت حراست، به سامانه نیما معرفی می شوید و در صورت داشتن شرایط می توانید ارز درخواستی خود را از سامانه دریافت کنید.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی ارزهای آزاد، نیمه ارزی، ارز دولتی پرداختیم و موارد استفاده هر کدام را توضیح دادیم. دولت به منظور اولویت بندی کالاهای وارداتی، آن ها را در سه طبقه دسته بندی کرده است و تجار موظف هستند که طبق این اولویت بندی رفتار کنند. در این مطلب به نحوه خرید ارز نیمایی نیز پرداختیم و گفتیم که این ارز به کالاهای خاصی اختصاص می یابد. برای دریافت آن ابتدا باید سفارشی ثبت کنید و اگر متعلق به کالای مورد نظر تان است به سامانه نیما مراجعه و ارز خود را از آنجا دریافت کنید.
مطالب کاربردی :
