در نظام چند نرخی ارز، ارزهای مختلف با قیمت های متفاوت (قیمت دلار) وجود دارد. ارز دولتی و ارز نیمایی دو نوع از این ارزها هستند. طریقه دریافت هر کدام از ارزها و کالاهایی که به آنها اختصاص می یابد با هم متفاوت است. ما در این مقاله می خواهیم شما را با انواع ارز، به خصوص ارز دولتی و ارز نیمایی آشنا کرده و به تفاوت ارز نیمایی با ارز دولتی بپردازیم. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
تعریف ارز، ارز دولتی و مصارف آن
واژه ارز به هر نوع پول، اعم از چک، اسکناس و حواله اطلاق می شود که در تبادلات خارجی برای پرداخت مورد استفاده قرار می گیرد. ارز در کشور ایران دارای قیمت های متفاوت و مصارف گوناگونی است. نرخ ارز به مقداری از واحد پول ملی کشور گفته می شود که در جهت به دست آوردن واحد پول خارجی مصرف می شود. در ایران که یک نظام چند نرخی ارز حاکم است، نرخ ارز دولتی و ارز آزاد با هم تفاوت دارند. ارز دولتی در نظام چند نرخی ارز، به قیمت رسمی دولت که اغلب پایین ترین نرخ در کشور است اطلاق می شود. در برخی از دوران ها نرخ انواع ارز بسیار با هم متفاوت است که بستگی به شرایط اقتصادی کشور دارد.
ارز دولتی برای مصارف معینی که دولت مشخص می کند، صرف می شود. معمولا این موارد مصرفی، ضروری و حائز اهمیت هستند. برخی از مصارفی که دولت برای ارز دولتی در نظر می گیرد بدین قرار است: سفر ماموران دولت به خارج از کشور، بیمارانی که برای معالجه باید به خارج از کشور سفر کنند، تحصیل برخی از دانشجویان در خارج از کشور.
علاوه بر ارز دولتی و آزاد، سه منبع دیگر ارزی نیز وجود دارد که می توانید ارز خود را از آن طریق به دست آورید. این منابع به افراد و کالاهای خاصی تخصیص می یابند که در ادامه مبحث به این موارد اشاره می کنیم.
انواع منابع تامین ارزی کشور
همه افراد و فعالان اقتصادی صرفا از پنج طریق می توانند ارز مورد نیاز خود را تامین کنند. این پنج روش از این قرارند:
- ارز دولتی یا بانکی
این ارز همانطور که اشاره کردیم پایین ترین نرخ را در بازار ارز دارا است. ارز دولتی به برخی از خدمات و کالاهای ضروری و حساس اختصاص دارد که آنها را نیز دولت معین می کند. برخی از اقلام وارداتی که شامل ارز بانکی می شوند عبارتند از: جو، ذرت، تجهیزات پزشکی، دارو، سویا و دانه های روغنی.
- ارز نیمایی
ارز نیمایی که در سامانه نیما تهیه می شود، صادرکننده و واردکننده در این سامانه به صورت اینترنتی و آنلاین به خرید و فروش ارز اقدام می کنند. این نوع ارز نیز به برخی از کالاهای وارداتی مجاز اختصاص داده می شود.
- ارز واردات کالا در برابر صادرات خود
این ارز به این طریق تامین می شود که شخص صادرکننده کالا از ارز حاصل از صادرات خود برای کالاهای وارداتی بهره می برد. این روش تامین ارز که از زمان ابلاغ تا اجرای آن مسیری طولانی را طی کرد، در یک برهه از زمان محل اختلاف صادرکننده و بانک مرکزی بود.
- تامین ارز به صورت واردات کالا در برابر صادرات غیر
نحوه تامین ارز برای واردات کالا، از طریق صادرات غیر است. به این صورت که وارد کننده کالا با تمایل و توافق صادرکننده دیگر، ارز خود را از وی تامین می کند. این نحوه تامین ارز نیز برای اجرایی شدن، پروسه ای طولانی را سپری کرد.
- تامین با ارز اشخاص
به کلیه ارزهای افراد خارج از کشور که تمایل دارند ارز خود را برای واردات کالا هزینه کنند ارز اشخاص اطلاق می شود. این نحوه تامین ارز برای مدتی محدود ممنوع شده بود ولی مجددا بانک مرکزی جمهوری اسلامی با صدور بخشنامه ای، آن را به رسمیت شناخت.
ویژگی های سامانه نیمایی و ارز نیمایی
اصلی ترین و مهم ترین خصوصیت سامانه نیما امنیت در معاملات است. فروشندگان ارز درخواست های خود را مبتنی بر خرید و فروش ارز به صورت آنلاین، ارائه می دهند. در سامانه نیما، صرافی ها مانند یک واسطه عمل کرده و باعث تسهیل در معاملات ارزی می شوند. به عبارت دیگر سامانه ارزی نیما میان سامانه های جامع تجارت و واحد تجارت برون مرزی به عنوان یک واسطه، ایفای نقش می کند.
یکی دیگر از مزایای ارز نیمایی ( خرید یورو ) این است که با وجود تحریم ها نیز می توان آن را از طریق سامانه نیما تهیه کرد؛ زیرا در این سامانه، صرافی های مجاز بدون واسطه و دخالت مستقیم سیستم بانکی، ارز را از فروشندگان خارجی تامین می کنند.
تامین ارز به روش مرسوم قدیمی به این گونه بود که درخواست کننده ارز با مراجعه حضوری به بانک، تقاضای ارزی خود را اعلام می کرد. بانک مرکزی که نقش واسطه را داشت از طریق کارگزاری های داخلی و بانک های خارجی، ارز را به فروشندگان خارجی پرداخت کرده و ارز متقاضی را تامین می کرد.
خرید و فروش ارز در سامانه نیما
شما اگر به عنوان یک متقاضی ارز قصد تامین ارز نیمایی دارید، می توانید پس از مراجعه به سامانه جامع تجارت درخواست تامین ارز کنید. این درخواست باید در قسمت سفارشات غیر بانکی ثبت شود. سفارش شما به موجب هماهنگی های لازم بین بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت به سیستم نیما منتقل می شود. به این صورت شما به راحتی می توانید ارز مورد نیاز خود را از سامانه نیما تامین نمایید.
